ZESPÓŁ SZKOLNO-PRZEDSZKOLNY W KRUSZYNIE

                              Przedmiotowy system oceniania (PSO) z przyrody w kl.4

 

I. Ogólne zasady oceniania uczniów.

1. Ocenianie osiągnięć edukacyjnych ucznia polega na rozpoznawaniu przez nauczyciela postępów w opanowaniu przez ucznia wiadomości i umiejętności oraz jego poziomu w stosunku do wymagań edukacyjnych wynikających z podstawy programowej i realizowanych w szkole programów nauczania, opracowanych zgodnie z nią.

2. Nauczyciel:

• informuje ucznia o poziomie jego osiągnięć edukacyjnych oraz o postępach w tym zakresie;

• udziela uczniowi pomocy w samodzielnym planowaniu swojego rozwoju;

• motywuje ucznia do dalszych postępów w nauce;

• dostarcza rodzicom informacji o postępach, trudnościach w nauce oraz specjalnych uzdolnieniach

ucznia.

3. Oceny są jawne dla ucznia i jego rodziców.

4. Na wniosek ucznia lub jego rodziców nauczyciel uzasadnia ustaloną ocenę w sposób określony w statucie szkoły.

5. Na wniosek ucznia lub jego rodziców sprawdzone i ocenione pisemne prace kontrolne są udostępniane do wglądu uczniowi lub jego rodzicom.

6. Szczegółowe warunki i sposób oceniania wewnątrzszkolnego określa statut szkoły.

 

II. Kryteria oceniania poszczególnych form aktywności

Ocenie podlegają: sprawdziany, kartkówki, ćwiczenia w zeszytach ćwiczeń, odpowiedzi ustne oraz pisemne do pytań z podręcznika, prace domowe, praca ucznia na lekcji, również podczas zajęć terenowych, prace dodatkowe.

1. Sprawdziany przeprowadza się w formie pisemnej, a ich celem jest sprawdzenie wiadomości i umiejętności ucznia z zakresu danego działu.

• Sprawdziany planuje się na zakończenie każdego działu.

• Uczeń jest informowany o planowanym sprawdzianie z co najmniej tygodniowym wyprzedzeniem.

• Przed każdym sprawdzianem nauczyciel podaje jego zakres programowy.

• Każdy sprawdzian poprzedza lekcja (lub dwie lekcje) powtórzeniowa, podczas której nauczyciel

zwraca uwagę uczniów na najważniejsze zagadnienia z danego działu.

• Zasady uzasadniania oceny ze sprawdzianu, jego poprawy oraz sposób przechowywania sprawdzianów są zgodne z WSO.

• Sprawdzian umożliwia sprawdzenie wiadomości i umiejętności na wszystkich poziomach wymagań

edukacyjnych – od koniecznego do wykraczającego.

• Zadania ze sprawdzianu są przez nauczyciela omawiane i poprawiane po oddaniu prac.

2. Kartkówki przeprowadza się w formie pisemnej, a ich celem jest sprawdzenie wiadomości i umiejętności ucznia z zakresu programowego 2, 3 ostatnich jednostek lekcyjnych.

• Nauczyciel nie ma obowiązku uprzedzania uczniów o terminie i zakresie programowym kartkówki.

• Kartkówka jest tak skonstruowana, by uczeń mógł wykonać wszystkie polecenia w czasie nie dłuższym niż 15 minut.

• Kartkówka jest oceniana w skali punktowej, a liczba punktów jest przeliczana na ocenę.

• Umiejętności i wiadomości objęte kartkówką wchodzą w zakres sprawdzianu przeprowadzanego

po zakończeniu działu i tym samym zła ocena z kartkówki może zostać poprawiona sprawdzianem.

3. Odpowiedź ustna obejmuje zakres programowy aktualnie realizowanego działu. Oceniając odpowiedź ustną, nauczyciel bierze pod uwagę:

• zgodność wypowiedzi z postawionym pytaniem,

• prawidłowe posługiwanie się pojęciami,

• zawartość merytoryczną wypowiedzi,

• umiejętność wnioskowania i uogólniania,

• sposób formułowania wypowiedzi.

4. Praca domowa jest pisemną lub ustną formą ćwiczenia umiejętności i utrwalania wiadomości zdobytych przez ucznia podczas lekcji.

• Pisemną pracę domową uczeń wykonuje w zeszycie, w zeszycie ćwiczeń lub w formie zleconej przez nauczyciela.

• Brak pracy domowej oceniany jest zgodnie z umową nauczyciela z uczniami.

• Błędnie wykonana praca domowa jest sygnałem dla nauczyciela, mówiącym o konieczności wprowadzenia dodatkowych ćwiczeń utrwalających umiejętności i nie może być oceniona negatywnie.

• Przy wystawianiu oceny za pracę domową nauczyciel bierze pod uwagę samodzielność, poprawność

i estetykę wykonania.

5. Aktywność i praca ucznia na lekcji są oceniane, zależnie od ich charakteru, za pomocą plusów i minusów.

• Plus uczeń może uzyskać m.in. za samodzielne wykonanie krótkiej pracy na lekcji, krótką prawidłową

odpowiedź ustną, aktywną pracę w grupie, pomoc koleżeńską na lekcji przy rozwiązaniu problemu,

przygotowanie do lekcji.

• Minus uczeń może uzyskać m.in. za brak przygotowania do lekcji (np. brak przyrządów, zeszytu, zeszytu ćwiczeń), brak zaangażowania na lekcji.

• Sposób przeliczania plusów i minusów na oceny jest zgodny z umową między nauczycielem i uczniami, przy uwzględnieniu zapisów WSO.

6. Ćwiczenia praktyczne obejmują zadania praktyczne, które uczeń wykonuje podczas lekcji. Oceniając je, nauczyciel bierze pod uwagę:

• wartość merytoryczną,

• dokładność wykonania polecenia,

• staranność i estetykę,

• w wypadku pracy w grupie stopień zaangażowania w wykonanie ćwiczenia.

7. Prace dodatkowe obejmują dodatkowe zadania dla zainteresowanych uczniów, prace projektowe wykonane indywidualnie lub zespołowo, przygotowanie gazetki ściennej, wykonanie pomocy naukowych, prezentacji.

Oceniając ten rodzaj pracy, nauczyciel bierze pod uwagę m.in.:

• wartość merytoryczną pracy,

• estetykę wykonania,

• wkład pracy ucznia,

• sposób prezentacji,

• oryginalność i pomysłowość pracy.

 

III. Kryteria wystawiania oceny po I semestrze oraz na koniec roku szkolnego

1. Klasyfikacja semestralna i roczna polega na podsumowaniu osiągnięć edukacyjnych ucznia oraz ustaleniu oceny klasyfikacyjnej.

2. Zgodnie z zapisami WSO nauczyciele i wychowawcy na początku każdego roku szkolnego informują

uczniów oraz ich rodziców o:

• wymaganiach edukacyjnych niezbędnych do uzyskania poszczególnych śródrocznych i rocznych

ocen klasyfikacyjnych z przyrody,

• sposobach sprawdzania osiągnięć edukacyjnych uczniów,

• warunkach i trybie uzyskania wyższej niż przewidywana oceny klasyfikacyjnej,

• trybie odwoływania od wystawionej oceny klasyfikacyjnej.

3. Przy wystawianiu oceny śródrocznej lub rocznej nauczyciel bierze pod uwagę stopień opanowania poszczególnych działów tematycznych, oceniany na podstawie wymienionych w punkcie II różnych form

sprawdzania wiadomości i umiejętności. Szczegółowe kryteria wystawienia oceny klasyfikacyjnej określa WSO.

 

IV. Zasady uzupełniania braków i poprawiania ocen

1. Uczeń może poprawić każdą ocenę.

2. Oceny ze sprawdzianów poprawiane są na sprawdzianach poprawkowych lub ustnie w terminie tygodnia po omówieniu sprawdzianu i wystawieniu ocen.

3. Oceny z kartkówek poprawiane są na sprawdzianach.

4. Oceny z odpowiedzi ustnych mogą być poprawione ustnie lub na sprawdzianach.

5. Ocenę z pracy domowej lub ćwiczenia praktycznego uczeń może poprawić wykonując tę pracę ponownie.

6. Uczeń może uzupełnić braki w wiedzy i umiejętnościach, biorąc udział w zajęciach wyrównawczych lub drogą indywidualnych konsultacji z nauczycielem.

7. Sposób poprawiania klasyfikacyjnej oceny niedostatecznej semestralnej lub rocznej regulują przepisy

WSO i rozporządzenia MEN.

 

V. Zasady badania wyników nauczania

1. Badanie wyników nauczania ma na celu diagnozowanie efektów kształcenia.

2. Badanie to odbywa się w trzech etapach:

• diagnozy wstępnej,

• diagnozy na zakończenie I semestru nauki,

• diagnozy na koniec roku szkolnego.

3. Oceny uzyskane przez uczniów podczas tych diagnoz nie mają wpływu na ocenę semestralną i roczną.

 

VI. Wymagania edukacyjne z przyrody w klasie 4 szkoły podstawowej

Uczeń:

·         wymienia czynniki warunkujące dobre samopoczucie w szkole i w domu,

·         konstruuje własny plan dnia i tygodnia,

·         stosuje w praktyce zasady zdrowego stylu życia,

·         klasyfikuje składniki przyrody,

·         posługuje się przyrządami optycznymi służącymi do obserwacji przyrody: lupą, mikroskopem, lornetką,

·         określa kierunki geograficzne,

·         odczytuje informacje z planu i mapy,

·         posługuje się mapą w terenie,

·         omawia zmiany stanu skupienia wody,

·         dokonuje pomiaru składników pogody (temperatury powietrza, opadów, ciśnienia atmosferycznego, kierunku i siły wiatru),

·         omawia pozorną wędrówkę Słońca nad widnokręgiem,

·         opisuje zmiany pogody i przyrody w poszczególnych porach roku,

·         omawia zasady pielęgnacji roślin doniczkowych i zwierząt,

·         planuje, przeprowadza i dokumentuje obserwacje i doświadczenia przyrodnicze,

·         omawia wybrane czynności życiowe organizmów,

·         wskazuje zależności pokarmowe w przyrodzie,

·         omawia budowę i funkcjonowanie układów: pokarmowego, oddechowego, krwionośnego, ruchu, rozrodczego, oraz narządów zmysłów człowieka,

·         omawia zasady higieny poznanych układów narządów,

·         charakteryzuje okresy rozwojowe człowieka od noworodkowego do starości, ze szczególnym uwzględnieniem okresu dojrzewania,

·         podaje przykłady chorób zakaźnych i pasożytniczych,

·         omawia zasady postępowania w przypadku zarażenia się chorobami zakaźnymi i pasożytniczymi,

·         omawia zasady dbałości o ciało i ubranie,

·         podaje przykłady sytuacji niebezpiecznych w domu i poza domem,

·         omawia sposoby udzielania pierwszej pomocy przedmedycznej,

·         wyjaśnia, dlaczego uzależnienia są niebezpieczne,

·         omawia warunki życia w wodzie,

·         omawia elementy budowy rzeki,

·         podaje przykłady przystosowań organizmów do życia w wodzie,

·         charakteryzuje strefy życia w jeziorze, morzu i oceanie,

·         omawia znaczenie mórz i oceanów,

·         rozpoznaje wybrane organizmy wodne (roślinne i zwierzęce),

·         rozpoznaje wybrane rodzaje skał,

·         omawia etapy powstawania gleby i rolę organizmów glebowych,

·         wymienia czynniki warunkujące życie na lądzie,

·         charakteryzuje las,

·         omawia typy lasów występujących w Polsce,

·         rozpoznaje wybrane gatunki drzew, krzewów i roślin zielnych,

·         rozpoznaje wybrane gatunki zwierząt lądowych żyjących w lesie, na łące, na polu i w sadzie,

·         omawia warunki życia na łące,

·         omawia warunki życia na polu i w sadzie.

 

VII. Wymagania na poszczególne oceny

a)       Wymagania konieczne (na ocenę dopuszczającą)

Uczeń:

·         organizmów żyjących wymienia źródła informacji o przyrodzie; korzysta z płyty dołączonej do podręcznika; omawia podstawowe zasady pracy i bezpieczeństwa obowiązujące w pracowni przyrodniczej,

·         proponuje sposoby bezpiecznego spędzania przerw; wyjaśnia, na czym polega zachowanie asertywne (nie używając terminu „asertywność”); podaje przykłady obowiązków domowych, które może wykonywać uczeń 4 klasy,

·         analizuje przykładowy plan dnia; podaje przykłady form wypoczynku aktywnego; podaje przykłady form wypoczynku biernego,

·         wymienia 3–4 elementy przyrody nieożywionej; podaje 3–4 elementy przyrody ożywionej,

·         wymienia zmysły umożliwiające poznawanie otaczającego świata; omawia dowolną cechę przyrodnika,

·         podaje nazwy przyrządów służących do prowadzenia obserwacji w terenie; przeprowadza obserwację za pomocą lupy lub lornetki; notuje 2–3 spostrzeżenia dotyczące obserwowanych obiektów; wykonuje schematyczny rysunek obserwowanego obiektu,

·         podaje przykłady obiektów, które można obserwować za pomocą mikroskopu; wykonuje schematyczny rysunek obserwowanego obiektu,

·         podaje nazwy wskazanych przez nauczyciela głównych kierunków geograficznych,

·         wyznacza kierunki geograficzne za pomocą kompasu,

·         rysuje różę głównych kierunków geograficznych,

·         w legendzie planu (wymienia rodzaje map; odczytuje informacje zapisane,

·         wskazuje kierunki geograficzne na mapie,

·         wymienia zasady pielęgnacji roślin,

·         na podstawie instrukcji zakłada i prowadzi uprawę fasoli; dzieli rośliny na drzewa, krzewy i rośliny zielne; wykonuje zielnik zawierający 5 roślin,

·         podaje przykłady zwierząt hodowanych przez człowieka; omawia wymagania zwierzęcia hodowanego w domu lub w pracowni przyrodniczej; opowiada o hodowanym zwierzęciu,

·         wymienia stany skupienia wody w przyrodzie; podaje przykłady występowania wody w różnych stanach skupienia; odczytuje wskazania termometru,

·         podaje warunki krzepnięcia wody; podaje nazwy przemian stanów skupienia wody; przyporządkowuje stany skupienia wody do właściwych przedziałów temperaturowych,

·         wymienia składniki pogody; rozpoznaje rodzaje opadów,

·         wymienia składniki pogody; rozpoznaje rodzaje opadów,

·         odczytuje symbole umieszczone na mapie pogody; prowadzi kalendarz pogody na podstawie obserwacji wybranych składników pogody,

·         wyjaśnia pojęcia: wschód Słońca, zachód Słońca,

·         wymienia daty rozpoczęcia kalendarzowych pór roku; podaje po 3 przykłady zmian zachodzących w przyrodzie w poszczególnych porach roku; proponuje sposoby opieki nad zwierzętami w okresie zimy,

·         wyjaśnia pojęcia: organizm jednokomórkowy, organizm wielokomórkowy; odróżnia organizmy jednokomórkowe od wielokomórkowych; omawia dwie wybrane czynności życiowe organizmów,

·         omawia cechy przedstawicieli dwóch dowolnych królestw organizmów,

·         przyporządkowuje podane organizmy do grup troficznych (samożywne, cudzożywne); podaje przykłady organizmów cudzożywnych,

·         wymienia przedstawicieli mięsożerców żyjących w Polsce; wymienia przedstawicieli wszystkożerców; wymienia, na podstawie ilustracji, charakterystyczne cechy drapieżników,

·         układa łańcuch pokarmowy z podanych organizmów,

·         dzieli pożywienie ze względu na pochodzenie; podaje przykłady produktów pochodzenia roślinnego i zwierzęcego; omawia znaczenie wody dla organizmu,

·         omawia zasady przygotowywania posiłków,

·         wskazuje na modelu położenie poszczególnych narządów przewodu pokarmowego; wyjaśnia, dlaczego należy dokładnie żuć pokarm; uzasadnia konieczność mycia rąk przed każdym posiłkiem,

·         wskazuje na schemacie serce naczynia krwionośne; mierzy puls; liczy ilość uderzeń serca na minutę,

·         na modelu pokazuje położenie narządów budujących układ oddechowy; wymienia zasady higieny układu oddechowego,

·         podaje przykłady czynności, do wykonywania których niezbędna jest energia,

·         wykonuje, zgodnie z instrukcją, doświadczenie wykazujące obecność dwutlenku węgla i pary wodnej w wydychanym powietrzu; podaje nazwy substancji powstających w procesie oddychania,

·         wymienia narządy zmysłów; na planszy lub modelu wskazuje elementy oka służące jego ochronie przed zanieczyszczeniami: brwi, powieki, rzęsy,

·         omawia rolę ucha; wymienia zadania narządów smaku i powonienia; wymienia rodzaje smaków,

·         przyporządkowuje podane cechy budowy zewnętrznej do sylwetki kobiety lub mężczyzny; wskazuje na planszy położenie narządów układu rozrodczego,

·         rozpoznaje komórki rozrodcze: męską i żeńską; wyjaśnia pojęcie „zapłodnienie”,

·         podaje nazwy etapów życia po narodzeniu; charakteryzuje dowolny etap rozwojowy,

·         podaje przykłady zmian w organizmie świadczących o rozpoczęciu okresu dojrzewania u własnej płci,

·         wymienia drogi wnikania do organizmu człowieka drobnoustrojów chorobotwórczych; odczytuje informacje umieszczane na opakowaniach żywności (skład, data przydatności do spożycia, sposób przechowywania); wymienia miejsca występowania kleszczy; wskazuje sposoby zabezpieczania się przed kleszczami,

·         wymienia pasożyty wewnętrzne człowieka; omawia sposoby zapobiegania zarażeniu się wybranym pasożytem wewnętrznym; wymienia pasożyty zewnętrzne,

·         omawia lub demonstruje sposób mycia rąk; wyjaśnia, dlaczego ważna jest czystość rąk; omawia sposób mycia zębów,

·         wymienia przyczyny upadków; wyjaśnia, dlaczego nawet drobne zranienia powinny zostać zdezynfekowane; wymienia numery telefonów alarmowych,

·         omawia zasady bezpiecznego korzystania z domowych urządzeń elektrycznych,

·         wymienia przyczyny wypadków drogowych; omawia zasady poruszania się po drogach; objaśnia znaczenie kilku znaków dotyczących bezpieczeństwa na drogach,

·         podaje przynajmniej dwa przykłady negatywnego wpływu dymu tytoniowego i alkoholu na organizm człowieka; prezentuje właściwe zachowanie asertywne w wybranej sytuacji,

·         wskazuje na mapie lądy oraz morza i oceany; podaje przykłady wód słonych,

·         wymienia przystosowania wybranych zwierząt, np. ryb, delfinów, do życia w wodzie; rysuje liście roślin wodnych, np. wywłócznika,

·         podaje 2–3 przykłady zwierząt oddychających tlenem rozpuszczonym w wodzie; podaje przykłady organizmów żyjących na dnie zbiornika wodnego,

·         na planszy lub schematycznym rysunku przyporządkowuje (lub opisuje): koryto rzeki, obszar zalewowy, dolinę, brzeg prawy i lewy; opisuje schemat rzeki, wymieniając: źródło, bieg górny, środkowy, dolny, ujście,

·         wskazuje na mapie rzekę główną i jej dopływy,

·         rozpoznaje na rysunku glony jednokomórkowe, kolonijne, wielokomórkowe; odróżnia glony jednokomórkowe od pierwotniaków; rozpoznaje amebę i pantofelka,

·         opisuje, np. na schematycznym rysunku, nazwy stref życia w jeziorze; odczytuje z ilustracji nazwy 2–3 organizmów żyjących w poszczególnych strefach jeziora,

·         uzupełnia brakujące nazwy organizmów tworzących łańcuch pokarmowy w jeziorze; podaje przykłady ryb żyjących w strefie przybrzeżnej jeziora; podaje przykłady innych zwierząt żyjących w strefie przybrzeżnej jeziora; wymienia po 1 przykładzie zwierząt żyjących w strefie toni wodnej i strefie wód głębokich jeziora,

·         podaje nazwy stref życia w morzach i oceanach; podaje nazwy organizmów tworzących plankton; podaje nazwy zwierząt żyjących w strefie przybrzeżnej mórz i oceanów,

·         na podstawie obserwacji wymienia 2 cechy charakteryzujące skały: lite, zwięzłe i luźne; przyporządkowuje podane skały (1–2) do poszczególnych grup,

·         wymienia 2–3 nazwy gleb; wymienia organizmy żyjące w glebie wymienia 2–3 nazwy gleb; wymienia organizmy żyjące w glebie,

·         omawia przystosowania zwierząt do zmian temperatury,

·         na planszy dydaktycznej lub ilustracji wskazuje warstwy lasu; wymienia po dwa gatunki organizmów żyjących w jednej lub dwóch wybranych warstwach lasu,

·         podaje po dwa przykłady drzew iglastych i liściastych; rozpoznaje dwa drzewa iglaste i dwa liściaste,

·         opisuje wygląd łąki (uwzględnia występowanie traw, drobnych zwierząt); podaje dwa przykłady znaczenia łąki; wyjaśnia, dlaczego nie wolno wypalać traw,

·         podaje nazwy zbóż uprawianych na polach; podaje przykłady warzyw uprawianych na polach; wymienia nazwy drzew uprawianych w sadach; wymienia dwa szkodniki upraw polowych; uzupełnia brakujące ogniwa w łańcuchach pokarmowych na polu.

                                  

b)        Wymagania podstawowe (na ocenę dostateczną)

Uczeń:

·         wymienia elementy tworzące świat przyrody; omawia, czym zajmuje się przedmiot przyroda; korzysta ze wskazanej przez nauczyciela edukacyjnej strony internetowej,

·         omawia sposób właściwego przygotowania miejsca do nauki; wymienia zasady skutecznego uczenia się; wymienia osoby, do których może się zwrócić uczeń mający problemy; podaje przykłady czynników pozytywnie i negatywnie wpływających na samopoczucie w szkole i w domu,

·         omawia zasady zdrowego stylu życia; wyjaśnia, dlaczego należy planować codzienne czynności; planuje formy wypoczynku dostosowane do codziennych czynności,

·         wyjaśnia znaczenie pojęcia „przyroda nieożywiona”; wymienia 3 składniki przyrody nieożywionej niezbędne do życia; podaje 3 przykłady wytworów działalności człowieka,

·         omawia rolę poszczególnych zmysłów w poznawaniu świata; wymienia cechy przyrodnika,

·         przyporządkowuje przyrząd do obserwowanego obiektu; proponuje przyrządy, jakie należy przygotować do prowadzenia obserwacji w terenie; określa charakterystyczne cechy obserwowanych obiektów,

·         omawia przeznaczenie mikroskopu; przygotowuje mikroskop do prowadzenia obserwacji,

·         podaje nazwy głównych kierunków geograficznych,

·         posługując się instrukcją, wyznacza kierunki geograficzne za pomocą gnomonu,

·         podaje nazwy pośrednich kierunków geograficznych (A); rysuje różę głównych i pośrednich kierunków geograficznych,

·         wyjaśnia pojęcie „legenda”; określa przeznaczenie różnych rodzajów map; dobiera rodzaj mapy do określonego zadania; rozpoznaje obiekty przedstawione na planie za pomocą znaków topograficznych,

·         określa położenie innych obiektów na mapie w stosunku do podanego obiektu,

·         omawia zasady pielęgnacji roślin; podaje przykłady roślin stosowanych jako przyprawy do potraw,

·         prezentuje wyniki obserwacji rozwoju uprawianej fasoli; podaje przykłady drzew, krzewów i roślin zielnych rosnących w ogrodach; wykonuje zielnik zawierający 10 roślin,

·         wyjaśnia, dlaczego decyzja o hodowli zwierzęcia powinna być dokładnie przemyślana; omawia zasady opieki nad zwierzętami,

·         omawia budowę termometru; przeprowadza, zgodnie z instrukcją, doświadczenia wykazujące wpływ:

– temperatury otoczenia na parowanie wody,

– wielkości powierzchni

na parowanie wody;

wyjaśnia pojęcia: parowanie i skraplanie wody,

·         przeprowadza doświadczenie wykazujące zmianę objętości wody podczas krzepnięcia; przeprowadza doświadczenie wykazujące wpływ temperatury na proces topnienia; obserwuje i nazywa zjawiska atmosferyczne występujące w Polsce,

·         zapisuje temperaturę dodatnią i ujemną; na podstawie obserwacji określa stopień zachmurzenia nieba; omawia sposób pomiaru ilości opadów; podaje nazwy osadów atmosferycznych; określa jednostki, w których wyraża się składniki pogody,

·         przeprowadza doświadczenie wykazujące obecność powietrza; podaje nazwę jednostki pomiaru ciśnienia; przeprowadza doświadczenie wykazujące obecność ciśnienia atmosferycznego; podaje nazwę jednostki, w której wyraża się prędkość wiatru,

·         na podstawie instrukcji buduje wiatromierz; dokonuje pomiaru składników pogody – prowadzi kalendarz pogody,

·         omawia pozorną wędrówkę Słońca nad widnokręgiem; wskazuje zależności między wysokością Słońca a długością cienia,

·         wyjaśnia pojęcia: równonoc jesienna, równonoc wiosenna, przesilenie letnie, przesilenie zimowe; omawia cechy pogody w poszczególnych porach roku,

·         podaje charakterystyczne cechy organizmów; rozpoznaje na ilustracji wybrane organy/narządy; wymienia czynności życiowe organizmów,

·         podaje nazwy królestw organizmów; omawia cechy roślin, zwierząt i grzybów; opisuje wybranych przedstawicieli roślin, zwierząt i grzybów, uwzględniając środowisko, w którym żyją,

·         dzieli organizmy na samożywne cudzożywne; podaje przykłady organizmów roślinożernych,

·         dzieli mięsożerców na drapieżniki i padlinożerców; wyjaśnia, na czym polega wszystkożerność,

·         wyjaśnia, czym są zależności pokarmowe; podaje nazwy ogniw łańcucha pokarmowego,

·         wymienia składniki pokarmowe; podaje przykłady produktów zawierających duże ilości białek, cukrów, tłuszczów,

·         wymienia zasady spożywania posiłków wymienia zasady spożywania posiłków,

·         wymienia narządy budujące przewód pokarmowy; omawia rolę układu pokarmowego; omawia zasady higieny układu pokarmowego,

·         omawia rolę serca i naczyń krwionośnych; omawia rolę układu krwionośnego w transporcie substancji w organizmie,

·         wymienia narządy budujące drogi oddechowe; określa rolę układu oddechowego; opisuje zmiany w wyglądzie części piersiowej tułowia podczas wdechu i wydechu,

·         wymienia produkty oddychania komórkowego,

·         poprawnie opisuje przebieg doświadczenia wykazującego obecność dwutlenku węgla i pary wodnej w wydychanym powietrzu,

·         wymienia elementy budujące układ ruchu; podaje nazwy głównych elementów szkieletu; wymienia 3 funkcje szkieletu; wymienia zasady higieny układu ruchu,

·         omawia rolę poszczególnych narządów zmysłów; podaje nazwy elementów budowy oka, służących do jego ochrony,

·         wskazuje na planszy małżowinę uszną, przewód słuchowy i błonę bębenkową; omawia rolę skóry jako narządu zmysłu; wymienia zasady higieny oczu i uszu,

·         wymienia narządy tworzące żeński i męski układ rozrodczy; określa rolę układu rozrodczego; omawia zasady higieny układu rozrodczego,

·         na planszy wskazuje miejsce rozwoju zarodka; wyjaśnia pojęcie „ciąża”,

·         podaje przykłady zmian zachodzących w organizmie w poszczególnych etapach rozwojowych,

·         wymienia zmiany fizyczne zachodzące w okresie dojrzewania u dziewcząt i chłopców; podaje nazwy kolejnych okresów rozwojowych,

·         wymienia przyczyny chorób zakaźnych; wyjaśnia, co to jest gorączka; omawia przyczyny zatruć; określa zachowania zwierzęcia, które mogą świadczyć o tym, że jest ono chore na wściekliznę,

·         rozpoznaje wszy i kleszcze; omawia sposoby zapobiegania zarażeniu się pasożytami wewnętrznymi; omawia sytuacje sprzyjające zarażeniom pasożytami zewnętrznymi,

·         wyjaśnia, dlaczego należy dbać o higienę skóry; omawia sposób mycia włosów; opisuje sposób pielęgnacji paznokci; wyjaśnia, na czym polega właściwy dobór odzieży,

·         omawia skutki upadków; omawia zasady udzielania pierwszej pomocy w przypadku skaleczeń; omawia zasady udzielania pierwszej pomocy przy oparzeniach,

·         omawia zasady pielęgnacji ozdobnych roślin trujących i silnie drażniących,

·         omawia zagrożenia związane z przebywaniem nad wodą; podaje przykłady wypadków, które mogą się zdarzyć na wsi; wyjaśnia, na czym polega bezpieczeństwo podczas zabaw ruchowych; omawia sposób postępowania w przypadku pożaru; wyjaśnia, jak należy postępować z zardzewiałymi przedmiotami niewiadomego pochodzenia,

·         podaje przykłady substancji, które mogą uzależniać; podaje przykłady sytuacji,
w których należy zachować się asertywnie,

·         podaje przykłady wód słodkich (w tym wód powierzchniowych) i wód słonych; wyjaśnia, jak powstają rzeki; wskazuje różnice między oceanem a morzem,

·         charakteryzuje warunki życia w wodzie; omawia przystosowania roślin do życia w wodzie; wyjaśnia, co to jest plankton,

·         wymienia źródła tlenu rozpuszczonego w wodzie; opisuje sposoby pobierania tlenu przez organizmy żyjące w wodzie,

·         na planszy lub schematycznym rysunku podpisuje elementy doliny rzeki; podaje nazwy organizmów żyjących w biegu górnym, środkowym i dolnym rzeki,

·         wskazuje na mapie dorzecze; wyjaśnia pojęcia: rzeka główna, dopływ, dorzecze,

·         wymienia cechy glonów; podaje nazwy przedstawicieli glonów jednokomórkowych, kolonijnych i wielokomórkowych; wymienia sposoby poruszania się pierwotniaków,

·         podaje nazwy stref życia w jeziorze,

·         z podanych organizmów układa łańcuch pokarmowy w jeziorze; omawia warunki panujące w strefie przybrzeżnej jeziora; podaje przykłady roślin strefy przybrzeżnej jeziora; podaje nazwy organizmów tworzących plankton; podaje nazwy zwierząt żyjących w strefie toni wodnej lub strefie wód głębokich jeziora,

·         wymienia czynniki wpływające na obecność organizmów żyjących w morzach i oceanach; omawia piętrowe rozmieszczenie glonów w morzach i oceanach; podaje nazwy zwierząt żyjących w strefie otwartej toni wodnej mórz i oceanów,

·         podaje nazwy grup skał; podaje przykłady poszczególnych rodzajów skał,

·         omawia etapy powstawania gleby; omawia budowę gleby; wymienia rodzaje gleb występujących w Polsce; omawia rolę organizmów glebowych,

·         omawia rolę korzeni roślin lądowych; wskazuje przystosowania roślin do ochrony przed niekorzystną (zbyt niską lub zbyt wysoką) temperaturą,

·         podaje nazwy warstw lasu; omawia zasady zachowania się w lesie; wymienia nazwy przykładowych organizmów żyjących w poszczególnych warstwach lasu,

·         podaje charakterystyczne cechy igieł; porównuje wygląd igieł sosny i świerka; wymienia cechy budowy roślin iglastych ułatwiające ich rozpoznawanie, np. kształt i liczba igieł, kształt i wielkość szyszek; wymienia cechy ułatwiające rozpoznawanie drzew liściastych,

·         wymienia cechy łąki; wymienia zwierzęta mieszkające na łące i żerujące na niej; w formie łańcucha pokarmowego przedstawia proste zależności pokarmowe między organizmami żyjącymi na łące,

·         omawia sposoby wykorzystywania roślin zbożowych; wymienia nazwy krzewów uprawianych w sadach,

 

c)       Wymagania rozszerzające (na ocenę dobrą).

Uczeń:

·         podaje przykłady wykorzystania pomocy dydaktycznych znajdujących się w pracowni przyrodniczej; wyjaśnia celowość istnienia regulaminu pracowni przyrodniczej,

·         omawia zasady skutecznego uczenia się; wyjaśnia, dlaczego w sytuacjach trudnych warto zwrócić się o pomoc do innych; podaje przykłady sytuacji, w których może służyć pomocą innym,

·         wyjaśnia, czym jest zdrowy styl życia; konstruuje własny plan dnia; wyjaśnia, dlaczego ważne jest stosowanie różnorodnych form wypoczynku,

·         wymienia cechy ożywionych elementów przyrody; wskazuje w najbliższym otoczeniu przykłady wytworów działalności człowieka,

·         porównuje ilość i rodzaj informacji uzyskiwanych za pomocą poszczególnych zmysłów; określa rolę obserwacji w poznawaniu przyrody; omawia etapy doświadczenia,

·         planuje miejsca 2–3 obserwacji; dobiera przyrząd do obserwowanego obiektu,

·         podpisuje na schemacie poszczególne części mikroskopu; przeprowadza obserwację mikroskopową zgodnie z instrukcją,

·         wyjaśnia, co to jest widnokrąg; omawia budowę kompasu,

·         omawia sposób wyznaczania kierunków geograficznych za pomocą gnomonu,

·         wyznacza kierunki geograficzne, stosując poznane wcześniej sposoby,

·         opisuje słowami fragment terenu przedstawiony na planie; przygotowuje „zbiór” znaków topograficznych dla najbliższej okolicy,

·         wyjaśnia, na czym polega orientowanie mapy; orientuje mapę za pomocą kompasu,

·         rozpoznaje wybrane rośliny doniczkowe; wyjaśnia, jakie znaczenie ma znajomość wymagań życiowych uprawianych roślin,

·         podaje nazwy etapów rozwoju rośliny; rozpoznaje drzewa i krzewy rosnące w najbliższym otoczeniu; wykonuje zielnik zawierający rośliny rosnące na określonym siedlisku, np. na poboczach dróg,

·         określa cel hodowli zwierząt; wyjaśnia, dlaczego nie wszystkie zwierzęta możemy hodować w domu; wskazuje źródła informacji na temat hodowanych zwierząt,

·         wyjaśnia zasadę działania termometru; formułuje wnioski do przeprowadzonych doświadczeń,

·         formułuje wnioski z przeprowadzonych doświadczeń; rysuje schemat przedstawiający zmiany stanu skupienia wody,

·         wymienia przyrządy służące do obserwacji meteorologicznych; omawia zmiany temperatury powietrza w ciągu roku; omawia sposób powstawania chmur; rozróżnia rodzaje osadów atmosferycznych,

·         wyjaśnia, czym jest ciśnienie atmosferyczne; formułuje wnioski z przeprowadzonych doświadczeń,

·         omawia budowę wiatromierza; przygotowuje możliwą prognozę pogody na dzień następny dla swojej miejscowości,

·         omawia zmiany temperatury powietrza w ciągu dnia; wyjaśnia, czym są górowanie Słońca i południe słoneczne,

·         omawia zmiany w pozornej wędrówce Słońca nad widnokręgiem w poszczególnych porach roku,

·         omawia hierarchiczną budowę organizmów wielokomórkowych; charakteryzuje czynności życiowe organizmów; omawia cechy rozmnażania płciowego i bezpłciowego,

·         omawia cechy przedstawicieli poszczególnych królestw organizmów; charakteryzuje królestwo protistów,

·         wyjaśnia pojęcia: organizm samożywny, organizm cudzożywny; wymienia cechy roślinożerców,

·         podaje przykłady zwierząt odżywiających się szczątkami glebowymi; wymienia przedstawicieli pasożytów,

·         wyjaśnia nazwy ogniw łańcucha pokarmowego; wyjaśnia, co to jest sieć pokarmowa,

·         omawia rolę składników pokarmowych w organizmie; wymienia produkty zawierające sole mineralne,

·         wyjaśnia, na czym polega estetyczne nakrycie stołu,

·         opisuje drogę pokarmu w organizmie; omawia, co dzieje się z pokarmem po zakończeniu trawienia,

·         wymienia funkcje układu krwionośnego; wyjaśnia, czym jest tętno; proponuje zestaw prostych ćwiczeń poprawiających funkcjonowanie układu krwionośnego,

·         określa cel wymiany gazowej; omawia budowę płuc,

·         wyjaśnia, na czym polega oddychanie komórkowe,

·         porównuje zapotrzebowanie energetyczne organizmu człowieka w zależności od podanych czynników (np. stan zdrowia, wiek, płeć, wysiłek fizyczny),

·         rozróżnia rodzaje połączeń kości; podaje nazwy głównych stawów organizmu człowieka,

·         wskazuje na planszy elementy budowy oka; wymienia zadania mózgu,

·         wskazuje na planszy pozostałe elementy wnętrza ucha; wskazuje na planszy drogę informacji dźwiękowych,

·         wskazuje różnice w budowie ciała kobiety i mężczyzny; omawia rolę poszczególnych narządów układu rozrodczego,

·         planszy wskazuje miejsce zapłodnienia; omawia główne etapy rozwoju dziecka na wewnątrz organizmu matki,

·         omawia zmiany zachodzące w dwóch dowolnie wybranych etapach rozwojowych człowieka,

·         charakteryzuje okres wieku dorosłego i okres starości,

·         wymienia objawy towarzyszące gorączce; wymienia sposoby zapobiegania zatruciom pokarmowym; omawia zasady przechowywania żywności,

·         wyjaśnia pojęcie „pasożyty wewnętrzne”; podaje przykłady pasożytów zewnętrznych; wyjaśnia pojęcie „pasożyty zewnętrzne”; omawia zasady zapobiegania chorobom przenoszonym przez zwierzęta domowe,

·         opisuje sposób pielęgnacji skóry ze szczególnym uwzględnieniem okresu dojrzewania; wyjaśnia,  na czym polega higiena jamy ustnej,

·         charakteryzuje objawy stłuczeń i złamań; omawia objawy oparzeń,

·         odczytuje symbole umieszczane na opakowaniach substancji niebezpiecznych,

·         wyjaśnia, czym są niewypały i niewybuchy; omawia zagrożenia ze strony owadów  i roślin,

·         wyjaśnia, na czym polega palenie bierne; wymienia skutki przyjmowania narkotyków; wyjaśnia, czym jest asertywność,

·         wyjaśnia pojęcia: wody słodkie, wody słone; charakteryzuje wody powierzchniowe; omawia warunki niezbędne do powstania jeziora,

·         wymienia cechy budowy zwierząt wodnych ułatwiające pokonywanie oporu wody; podaje przykłady zwierząt unoszonych przez prąd wody, pływających, przytwierdzonych pod wodą i żyjących na dnie,

·         wyjaśnia, dlaczego większość organizmów wodnych może przetrwać zimę; omawia warunki świetlne panujące w zbiorniku wodnym,

·         omawia budowę doliny rzecznej; wymienia cechy, którymi różnią się poszczególne odcinki rzeki; omawia przystosowania organizmów żyjących w biegu górnym, środkowym i dolnym rzeki,

·         omawia sposób pomiaru prędkości wody w rzece,

·         wyjaśnia pojęcie „glony”; wskazuje poszczególne elementy budowy glonów wielokomórkowych; omawia znaczenie glonów; omawia znaczenie pierwotniaków,

·         omawia warunki życia w jeziorze w zależności od pory roku; wymienia czynniki warunkujące życie w poszczególnych strefach jeziora,

·         charakteryzuje roślinność strefy przybrzeżnej jeziora; omawia warunki panujące w strefie otwartej toni wodnej jeziora; wyjaśnia, dlaczego w strefie wód głębokich jeziora nie występują rośliny,

·         wyjaśnia, dlaczego glony są rozmieszczone piętrowo w morzach i oceanach; omawia warunki panujące w strefie głębinowej mórz i oceanów; podaje przykłady zależności pokarmowych występujących w morzach i oceanach,

·         omawia budowę skał; opisuje budowę skał litych, zwięzłych i luźnych,

·         wyjaśnia, w jaki sposób powstaje próchnica; omawia żyzność poszczególnych rodzajów gleb; wyjaśnia, dlaczego należy dbać o glebę,

·         charakteryzuje przystosowania roślin zabezpieczające przed utratą wody; wymienia przykłady przystosowań chroniących zwierzęta przed działaniem wiatru; opisuje sposoby wymiany gazowej u zwierząt lądowych,

·         omawia znaczenie lasu; omawia wymagania środowiskowe wybranych gatunków zwierząt żyjących w poszczególnych warstwach lasu,

·         porównuje drzewa liściaste z iglastymi; rozpoznaje rosnące w Polsce rośliny iglaste; rozpoznaje przynajmniej sześć gatunków drzew liściastych; wymienia typy lasów rosnących w Polsce,

·         przedstawia zmiany zachodzące na łące w różnych porach roku; rozpoznaje pięć gatunków roślin występujących na łące,

·         wyjaśnia, które zboża należą do ozimych, a które do jarych; podaje przykłady wykorzystywania uprawianych warzyw; wymienia sprzymierzeńców człowieka w walce ze szkodnikami upraw polowych.

 

d)       Wymagania dopełniające (na ocenę bardzo dobrą)

Uczeń:

·         podaje przykłady zagadnień, które będzie miał możliwość poznać na lekcjach przyrody; wyjaśnia zasady, którymi powinni kierować się kolekcjonerzy okazów przyrodniczych,

·         omawia wpływ hałasu na samopoczucie w szkole; charakteryzuje czynniki wpływające na tworzenie dobrej atmosfery w szkole i w domu,

·         uzasadnia, że planowanie codziennych czynności jest elementem zdrowego stylu życia,

·         podaje przykłady powiązań przyrody nieożywionej i ożywionej; klasyfikuje wskazane elementy na ożywione i nieożywione składniki przyrody oraz wytwory działalności człowieka,

·         na podstawie obserwacji podejmuje próbę przewidzenia niektórych sytuacji i zjawisk (np. dotyczących pogody, zachowania zwierząt); wyjaśnia, czym jest doświadczenie,

·         planuje obserwację dowolnego obiektu lub organizmu w terenie; uzasadnia celowość zaplanowanej obserwacji,

·         określa przeznaczenie poszczególnych części mikroskopu,

·         podaje przykłady wykorzystania w życiu umiejętności wyznaczania kierunków geograficznych,

·         porównuje dokładność wyznaczania kierunków geograficznych za pomocą kompasu i gnomonu,

·         omawia sposoby wyznaczania kierunku północnego na podstawie obserwacji obiektów przyrodniczych i wytworów człowieka,

·         porównuje dokładność poszczególnych rodzajów map; odszukuje na mapie wskazane obiekty,

·         orientuje mapę za pomocą obiektów w terenie,

·         roślin doniczkowych (np. kaktusa i paproci),

·         określa warunki niezbędne do prowadzenia uprawy roślin; porównuje budowę zewnętrzną drzew, wymienia kilka powodów, dla których uprawiamy rośliny; porównuje wymagania dwóch krzewów i roślin zielnych; wykonuje zielnik zawierający rośliny rosnące w kilku różnych siedliskach,

·         formułuje apel do osób mających zamiar hodować zwierzę lub podarować je w prezencie,

·         dokumentuje doświadczenia według poznanego schematu,

·         dokumentuje doświadczenia według poznanego schematu,

·         analizuje wpływ zmian temperatury powietrza na życie organizmów żywych; wykazuje związek pomiędzy porą roku a występowaniem określonego rodzaju osadów; rozpoznaje rodzaje chmur,

·         dokumentuje doświadczenia według poznanego schematu; wyjaśnia, jak powstaje wiatr,

·         na podstawie obserwacji określa kierunek wiatru,

·         omawia zmiany długości cienia w ciągu dnia,

·         porównuje wysokość Słońca nad widnokręgiem oraz długość cienia w poszczególnych porach roku,

·         podaje przykłady różnych sposobów wykonywania tych samych czynności przez organizmy (np. ruch, wzrost); porównuje rozmnażanie płciowe i bezpłciowe,

·         porównuje sposoby odżywiania się roślin, zwierząt i grzybów,

·         omawia sposób wytwarzania pokarmu przez rośliny,

·         określa rolę, jaką odgrywają w przyrodzie zwierzęta odżywiające się szczątkami glebowymi; wyjaśnia, na czym polega pasożytnictwo,

·         uzasadnia, że rośliny nie mogłyby istnieć bez obecności zwierząt,

·         omawia rolę witamin; omawia skutki niedoboru i nadmiernego spożycia poszczególnych składników pokarmowych; wymienia wybrane objawy niedoboru jednej z poznanych witamin,

·         na podstawie analizy piramidy pokarmowej układa dzienny jadłospis dla ucznia 4 klasy,

·         wyjaśnia rolę enzymów trawiennych; wskazuje narządy, w których zachodzi mechaniczne i chemiczne przekształcanie pokarmu,

·         wyjaśnia, jak należy dbać o układ krwionośny; podaje przykłady produktów żywnościowych korzystnie wpływających na pracę układu krwionośnego,

·         omawia wymianę gazową zachodzącą w płucach,

·         wyjaśnia, na czym polega współdziałanie układów: pokarmowego, oddechowego i krwionośnego w procesie uzyskiwania energii przez organizm,

·         formułuje wnioski z przeprowadzonych doświadczeń; analizuje wartości energetyczne wybranych produktów spożywczych,

·         na modelu lub planszy wskazuje kości o różnych kształtach; omawia pracę mięśni szkieletowych,

·         wymienia narządy budujące układ nerwowy; wyjaśnia, w jaki sposób układ nerwowy odbiera informacje z otoczenia,

·         uzasadnia, że układ nerwowy koordynuje pracę wszystkich narządów zmysłów,

·         wyjaśnia przyczyny różnic w budowie układu rozrodczego żeńskiego i męskiego,

·         omawia rozwój zygoty od momentu zapłodnienia do chwili zagnieżdżenia się w macicy; wyjaśnia, jaką rolę pełni łożysko,

·         omawia zmiany zachodzące w poszczególnych etapach rozwojowych,

·         porównuje funkcjonowanie organizmu w poszczególnych okresach życia,

·         opisuje objawy wybranych chorób zakaźnych; omawia sposób postępowania w przypadku chorób zakaźnych; wymienia drobnoustroje mogące wnikać do organizmu przez uszkodzoną skórę,

·         dzieli pasożyty na zewnętrzne i wewnętrzne, podając przykłady; charakteryzuje objawy mogące świadczyć o obecności pasożyta wewnętrznego;

·         omawia zmiany, jakie mogą pojawić się na skórze w okresie dojrzewania; wyjaśnia, na czym polega higiena osobista,

·         demonstruje sposób zakładania opatrunków; demonstruje sposób unieruchamiania kończyn,

·         omawia zasady postępowania w przypadku zatruć środkami chemicznymi,

·         charakteryzuje rodzaje zagrożeń występujących poza domem; rozpoznaje 2–3 dziko rosnące rośliny trujące,

·         wyjaśnia, czym jest uzależnienie; charakteryzuje substancje znajdujące się w dymie papierosowym; uzasadnia konieczność zachowań asertywnych,

·         charakteryzuje wody słodkie występujące na Ziemi; omawia, jak powstają bagna,

·         omawia, popierając przykładami, wpływ ruchu wody na aktywność ruchową organizmów,

·         wyjaśnia, dlaczego zbiornik wodny nie zamarza do dna; wymienia czynniki wpływające na ilość światła i głębokość, na jaką ono przenika,

·         omawia rzeźbotwórczą działalność rzeki,

·         oblicza prędkość z jaką woda płynie w rzece,

·         wyjaśnia pojęcie „plecha”; omawia odżywianie się pierwotniaków; omawia rolę pierwotniaków w łańcuchach pokarmowych,

·         wyjaśnia wpływ mieszania się wód jeziora na życie organizmów wodnych,

·         wyjaśnia, dlaczego w strefie przybrzeżnej jeziora występuje bogactwo organizmów żywych; charakteryzuje zależności pokarmowe występujące w strefie otwartej toni wodnej jeziora; omawia sposób odżywiania się małży,

·         wyjaśnia przyczyny różnic w zasoleniu w mórz i oceanów; opisuje cechy przystosowujące organizmy do życia w strefie głębinowej mórz i oceanów,

·         opisuje skały występujące w najbliższej okolicy,

·         przyporządkowuje rodzaje skał do rodzajów gleb, które na nich powstały,

·         omawia przykładowe sposoby ograniczania strat wody przez zwierzęta; omawia rolę wiatru w życiu roślin (B); charakteryzuje wymianę gazową u roślin,

·         charakteryzuje poszczególne warstwy lasu, uwzględniając czynniki abiotyczne oraz rośliny i zwierzęta żyjące w tych warstwach,

·         przyporządkowuje rodzaj lasu do typu gleby, na której rośnie; podaje przykłady drzew rosnących w poszczególnych typach lasów,

·         przyporządkowuje nazwy gatunków roślin do charakterystycznych barw łąki; uzasadnia, że łąka jest środowiskiem życia wielu zwierząt,

·         podaje przykłady innych upraw niż zboża, warzywa, drzewa i krzewy owocowe, wskazując sposoby ich wykorzystywania; przedstawia zależności występujące na polu w formie łańcuchów pokarmowych.

 

e)       Wymagania wykraczające (na ocenę celującą)

Uczeń:

·         przygotowuje krótką notatkę na temat różnych informacji znajdujących się we wskazanych przez nauczyciela dodatkowych źródłach, np. atlasach, albumach, encyklopediach itp.,

·         analizuje wybrane 2–3 cechy charakteru i zachowania, które ułatwiają lub utrudniają kontakty z rówieśnikami,

·         proponuje, wraz z uzasadnieniem, ciekawe formy wypoczynku dla swojej rodziny, możliwe do zrealizowania w dniu wolnym od pracy,

·         wyjaśnia, w jaki sposób zmiana jednego elementu przyrody może wpłynąć na pozostałe wybrane elementy,

·         przeprowadza dowolne doświadczenie wraz z zapisem wyników obserwacji; wyjaśnia, dlaczego do niektórych doświadczeń należy używać dwóch zestawów,

·         przygotowuje informacje na temat innych przyrządów służących do prowadzenia obserwacji (odległych obiektów, głębin),

·         samodzielnie wykonuje prosty preparat mikroskopowy; przygotowuje informacje na temat mikroskopu elektronowego,

·         podaje historyczne i współczesne przykłady praktycznego wykorzystania umiejętności wyznaczania kierunków geograficznych,

·         podaje historyczne i współczesne przykłady praktycznego wykorzystania umiejętności wyznaczania kierunków geograficznych,

·         odszukuje ukryty obiekt, poruszając się według instrukcji podanej przez nauczyciela,

·         rysuje fragment drogi do szkoły, np. ulicy, zmniejszając jej wymiary (np. 1000 razy), używając właściwych znaków topograficznych,

·         dostosowuje sposób orientowania mapy do otaczającego terenu,

·         prezentuje jedną egzotyczną roślinę (ozdobną lub przyprawową), omawiając jej wymagania życiowe,

·         przygotowuje informację na temat roślin leczniczych uprawianych w domu lub w ogrodzie,

·         przygotowuje ciekawostki i dodatkowe informacje na temat zwierząt (np. najszybsze zwierzęta),

·         wyjaśnia, popierając przykładami, zjawiska sublimacji i resublimacji,

·         uzasadnia, że obieg wody w przyrodzie pozwala zachować jej stałą ilość na Ziemi (może zaproponować doświadczenie); omawia obieg wody w przyrodzie,

·         wykazuje związek rodzajów chmur z możliwością wystąpienia opadów; wyjaśnia różnice między opadami a osadami atmosferycznymi,

·         omawia związek zmian ciśnienia atmosferycznego z aktywnością psychofizyczną człowieka,

·         przygotowuje informację na temat rodzajów wiatru,

·         podaje przykłady praktycznego wykorzystania wiadomości dotyczących zmian temperatury i długości cienia w ciągu dnia (np. wybór ubrania, pielęgnacja roślin, ustawienie budy dla psa),

·         wymienia fenologiczne pory roku, czyli te, które wyróżnia się na podstawie fazy rozwoju roślinności,

·         przygotowuje informacje na temat najmniejszych i największych organizmów żyjących na Ziemi,

·         uzasadnia potrzebę klasyfikacji organizmów; charakteryzuje wirusy; wymienia nazwy jednostek systematycznych; omawia zasady nazewnictwa organizmów; przygotowuje informacje na temat długości życia wybranych organizmów (żyjących najdłużej i najkrócej),

·         przygotowuje informacje na temat pasożytnictwa w świecie roślin,

·         przygotowuje informacje na temat pasożytnictwa w świecie bakterii, grzybów, protistów,

·         podaje przykłady obrony przed wrogami w świecie roślin i zwierząt; uzasadnia, że zniszczenie jednego elementu przyrody może doprowadzić do wyginięcia innych,

·         przedstawia krótkie informacje na temat sztucznych barwników, aromatów identycznych z naturalnymi, konserwantów znajdujących się w żywności,

·         przedstawia krótkie informacje na temat wpływu napojów energetyzujących na organizm człowieka; omawia objawy i skutki anoreksji,

·         omawia rolę narządów wspomagających trawienie; wymienia czynniki, które mogą szkodliwie wpłynąć na funkcjonowanie wątroby lub trzustki,

·         przygotowuje informacje na temat grup krwi lub chorób krwi; charakteryzuje rolę poszczególnych składników krwi,

·         porównuje wielkość płuca lewego i prawego – wyjaśnia przyczynę różnicy,

·         uzasadnia konieczność regularnego odżywiania się dla prawidłowego funkcjonowania organizmu,

·         przygotowuje informacje na temat dziennego zapotrzebowania energetycznego człowieka w zależności od płci, wieku, rodzaju wykonywanej pracy,

·         wyjaśnia, dlaczego w okresie szkolnym należy szczególnie dbać o prawidłową postawę; omawia działanie mięśni narządów wewnętrznych,

·         podaje przykłady skutków uszkodzenia układu nerwowego,

·         przygotowuje informacje na temat wad wzroku lub słuchu,

·         przygotowuje przykładowe informacje na temat roli kobiet i mężczyzn w rodzinie i społeczeństwie na przestrzeni kilku pokoleń (np. zajęcia prababci, babci, mamy, starszej siostry, itp.),

·         podaje przykłady czynników, które mogą zakłócić rozwój płodu,

·         wykonuje oś czasu przedstawiającą okresy życia człowieka,

·         wykonuje oś czasu przedstawiającą okresy życia człowieka,

·         wyjaśnia istotę działania szczepionek; przygotowuje informacje na temat objawów boreliozy i sposobów postępowania w przypadku zachorowania,

·         przygotowuje informacje na temat pasożytów wewnętrznych, innych niż omówione na lekcji,

·         przygotowuje informacje o znaczeniu filtrów UV, rozsądnym korzystaniu z kąpieli słonecznych i solariów,

·         wykonuje plakat lub gazetkę ze wskazówkami, jak uniknąć niebezpiecznych sytuacji w domu,

·         przygotowuje dane statystyczne dotyczące np. liczby pożarów, liczby wypadków drogowych z udziałem pieszych, dzieci itp.,

·         przygotowuje informacje na temat pomocy osobom uzależnionym; przygotowuje informacje na temat możliwych przyczyn, postaci i profilaktyki chorób nowotworowych,

·         wyszukuje i prezentuje informacje typu „naj” (najdłuższa rzeka, największe jezioro, największa głębia oceaniczna),

·         przygotowuje informacje na temat przystosowań organizmów wodnych (np. żaby) do przetrwania zimy,

·         podaje przykłady pozytywnego i negatywnego wpływu rzek na życie i gospodarkę człowieka,

·         przygotowuje informacje na temat rzek, np. największych, najdłuższych, okresowych,

·         podaje przykłady pozytywnej i negatywnej roli glonów morskich,

·         przygotowuje krótki opis najbliższego jeziora,

·         przygotowuje ciekawostki na temat organizmów żyjących w morzach; wskazuje na mapie położenie morza najbardziej i najmniej zasolonego,

·         przygotowuje kolekcję skał z najbliższej okolicy wraz z ich opisem,

·         ocenia żyzność gleb w najbliższej okolicy; przygotowuje dokumentację fotograficzną na temat organizmów glebowych występujących w najbliższej okolicy,

·         przygotowuje informacje na temat przystosowań 2–3 gatunków zwierząt lub roślin do życia w ekstremalnych warunkach lądowych,

·         przygotowuje informacje o życiu wybranych organizmów leśnych (innych, niż omawiane na lekcji) z uwzględnieniem ich przystosowań do życia w danej warstwie lasu,

·         przygotowuje informacje na temat roślin iglastych pochodzących z innych regionów świata, uprawianych w ogrodach, charakteryzuje bory, grądy, łęgi i buczyny,

·         wykonuje zielnik roślin łąkowych,

·         wyjaśnia, czym jest walka biologiczna; przygotowuje informacje na temat korzyści i zagrożeń wynikających ze stosowania chemicznych środków zwalczających szkodniki.

 

To jest Twój tekst, możesz go zmienić w każdej chwili.